EMDR bij een trauma (PTSS)

EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing en is de verzamelnaam voor een set procedures, die herinneringen aan schokkende of krenkende ervaringen verwerken. Therapeuten gebruiken EMDR als deze herinneringen in het heden nog nare effecten geven. EMDR is vooral effectief bij een Post Traumatische Stress Stoornis of PTSS, maar ook bij uiteenlopende andere psychische klachten zoals faalangst, spanningen, somberheid en burn-out, al dan niet ontstaan als gevolg van nare ervaringen.
EMDR kan ook toegepast worden bij een probleem dat je ineens overkomt, zoals een overval waar je getuige van was, een ongeluk, ontslag of plotseling opkomende examenvrees.

In 1989 verscheen de eerste publicatie over EMDR van de Amerikaanse psychologe Francine Shapiro (1948-2019), die EMDR zelf heeft ontwikkeld.

Aanvankelijk werd de procedure nog EMD genoemd, maar al spoedig ontwikkelde deze zich tot een complexe methode, waarbij de nadruk (veel) minder op 'desensitisatie' (sensitief is gevoelig, desensitief is ongevoelig, dus het ongevoelig worden voor ...) en veel meer op 'informatieverwerking' - reprocessing - kwam te liggen. Reden de R toe te voegen en zo ontstond het acroniem 'EMDR'; zie History of EMDR. Op deze

website is te lezen hoe Francine Shapiro ontdekte dat oogbewegingen tot desensitisatie van negatieve emoties leidden.

Na een bloeiende ontwikkeling in de wereld van therapeuten die werken met getraumatiseerde cliënten en tegelijkertijd veel wetenschappelijke scepsis, is EMDR door nagenoeg alle relevante commissies vastgesteld als een 'eerste-keus'-behandeling voor PTSS.

Op 3 juni 2009 had Joany Spierings een interview met Francine Shapiro tijdens het 10de Europese EMDR-congres, dat in Amsterdam plaatsvond.


 

Hoe verloopt de EMDR-behandeling bij een trauma?
De EMDR-behandeling 'verloopt' via een zogeheten protocol. In het kort komt het hierop neer: na een intakegesprek houdt de therapeut tijdens de daaropvolgende sessie nog een kort inleidend gesprek met de cliënt, die zich vervolgens concentreert op het beeld van destijds dat het meest naar aanvoelt. Dan zoekt hij/zij naar een negatieve en een positieve opvatting, waarna de therapeut door middel van het heen en weer bewegen van twee vingers op de door de cliënt gewenste afstand voor de ogen, gaat proberen wat in de linkerhersenhelft ('opslagplaats' van de ratio) als het ware ligt opgeslagen (het feitelijke gebeuren waaruit het trauma is ontstaan in samenhang met het meest nare moment) in contact te brengen met de daarbij opgeslagen gevoelens en emoties in de rechterhersenhelft (met de negatieve opvatting). Het uiteindelijke resultaat moet zijn dat de cliënt na een (groot) aantal oogbewegingen geen enkele spanning meer voelt (de negatieve opvatting is dan geheel verdwenen) en dat de positieve opvatting die hij/zij zelf aan het gebeuren heeft gegeven (bijvoorbeeld: 'Ik heb het overleefd', of: 'De dader is gepakt en gestraft'), volledig bewaarheid wordt ('Ik heb het overleefd' kan bijvoorbeeld een gewapende overval, een ernstig ongeluk, een aanranding of een verkrachting zijn).

Een meer uitgebreide uitleg over de EMDR-behandeling is te vinden op de website van Wikipedia. In het maartnummer uit 2004 van het blad Skepter schreef hoofdredacteur Rob Nanninga een lezenswaardig artikel over EMDR, waarin niet alleen positieve punten van een EMDR-behandeling werden genoemd, maar hij plaatste ook een aantal kritische kanttekeningen.

Oogbewegingen of geluidstonen?
Er zijn therapeuten die de oogbewegingen vervangen door het toedienen van korte geluidstonen via een hoofdtelefoon, afwisselend in het linker- en rechteroor (ook wel auditieve stimulatie genoemd), of het afwisselend op de linker en rechter handpalm (of de linker en rechter knie) tikken (ook wel tactiele stimulatie genoemd). In de voorbereidingsfase van EMDR-therapie bepaalt de therapeut, uiteraard na overleg met de cliënt, welke links-rechts stimulatie toegepast gaat worden. Deze links-rechts stimulatie noemt men bilaterale stimulatie, omdat ze door verschillende hersenhelften wordt verwerkt.
Hoewel al deze drie genoemde methoden waarschijnlijk even effectief zijn, geef ik de voorkeur aan auditieve stimulatie. Opkomende emoties zijn bij auditieve stimulatie net zo snel zichtbaar als bij oogbewegingen of bij tactiele stimulatie.

Tot slot: 'EMDR is één van de meest in aanmerking komende psychologische interventies bij PTSS. De methode is effectief en wordt door zijn aard door veel patiënten en therapeuten als relatief weinig emotioneel belastend ervaren. EMDR kan worden toegepast als een op zichzelf staande kortdurende interventie bij PTSS', zo luidt de GGZ-richtlijn bij angststoornissen (zie de website van het Trimbos-instituut en zoek op EMDR). Maar ook bij stemmingsstoornissen (zoals depressies), chronische pijn, fantoompijn, eetstoornissen, overgewicht en slaapproblemen wordt EMDR, veelal met succes, toegepast.

Mijn opleiding tot gecertificeerd EMDR-therapeut/EMDR-practitioner heb ik gevolgd bij drs. Peter Baldé; op zijn website is een lijst vermeld met door hem opgeleide en gecertificeerde EMDR-therapeuten.
 

► Foto bovenkant gemaakt door Michael
► Portretfoto Francine Shapiro op de website EMDR Institute, Inc.
(Watsonville, CA 95077, USA)