Provocatieve therapie

Wil je een warm bad van aandacht en begrip? Wil je een begrijpende, empathische therapeut die een arm om je heen slaat, met je meehuilt en je voortdurend zakdoekjes aanreikt? Ben je bang voor confrontaties? Wil je geen uitdagingen aangaan? Dan is provocatieve therapie voor jou absoluut niet geschikt!

Humor, uitdaging en goed contact
Dus als dit passend is bij de cliënt en bij het probleem waarmee hij of zij worstelt, gebruik ik provocatieve therapie, een methode waarbij humor, uitdaging en goed contact de hoofdingrediënten zijn. Deze drie elementen zijn van essentieel belang, want als er één element ontbreekt, ontstaat er iets anders dan provocatieve therapie.
Provocatie zonder goed contact of humor leidt tot cynisme of belediging. En met alleen humor ontaardt deze therapievorm meer in moppen vertellen, moppen die weinig tot niets met de cliënt van doen hebben. Met alleen contact zonder humor of provocatie voelt de cliënt zich waarschijnlijk wel prettig en beleeft een warme ervaring, maar die benadering voegt feitelijk weinig nieuws toe aan de aloude standaardtherapieën.

Frank Farrelly
De Amerikaan Frank Farrelly (1931-2013), die in de jaren zestig van de vorige eeuw provocatieve therapie ontwikkelde, lokte zijn cliënten uit hun tent door ze, soms op een overdreven manier, gelijk te geven. 'Zeker, ik ben het volkomen met je eens, je bent echt ongeschikt voor een huwelijk', of: 'Inderdaad, deze baan kun je niet aan. Die is veel te zwaar voor je', of: 'Jouw man heeft het goed gezien: je komt onzeker en gespannen over. Nee, je moet de confrontatie met je schoonmoeder beslist niet aangaan, want ze dweilt de vloer met je aan'.
Farrelly's ervaring was, dat zijn cliënten onmiddellijk in verzet kwamen: 'Nou, zo erg als jij het zegt, is het niet, hoor! Ik kan het echt wel en ik zal het bewijzen ook'.

Wat is de rol van de cliënt?
Feitelijk is provocatieve therapie een vorm van omgekeerde psychologie. Omdat de therapeut zich - en beslist niet om je te schofferen, te krenken of te kleineren! - star, pessimistisch, negatief, onwelwillend, tegendraads, zelfs lui en ietwat verdwaasd opstelt en gedraagt, word jij als cliënt gedwongen om daar iets constructiefs tegenover te zetten. De therapeut wil je laten voelen dat je echt wel de kracht hebt om jouw problemen aan te kunnen. Ondanks het feit dat je dat zelf misschien niet zo voelt, word je wel degelijk serieus genomen (in tegenstelling tot de bekende provocatieve psychiater Dr. Sigmund in de Volkskrant - zie de dagelijkse strip op de website van zijn schepper, tekenaar Peter de Wit -, die constant zijn patiënten beledigt en de draak met hen steekt!). Van jou wordt verwacht (nu eindelijk eens) in actie te komen, dus de confrontatie met je partner, collega of leidinggevende aan te gaan, je angst(en) te overwinnen en voor je mening uit te komen.

Liever eerst nog wat lezen over provocatieve therapie?
Wil je je eerst nog wat verdiepen in provocatieve therapie? Lees dan de beide boeken In het diepste van de ziel is niets te zien. Provocatieve psychologie en Gekker dan gek. Hoe provocatieve therapie werkt van mijn collega Jeffrey Wijnberg (voor nadere gegevens over deze boeken: klik hier). Of lees (een aantal van) Wijnbergs columns op zijn website.

Of liever zien hoe provocatieve therapie in haar werk gaat?
Kijk hieronder naar de uitzending van Netwerk van 13 maart 2007, waarin Jeffrey Wijnberg en Jaap Hollander beiden 'acteren'. In 2007 waren Hollander en Wijnberg, zoals in de uitzending wordt vermeld, de twee enige provocatieve therapeuten in Nederland. Dat aantal is inmiddels zeer sterk uitgebreid ...

► Foto bovenkant gemaakt door Dimitris Vetsikas
► Tekst zijkant van Christiaan M. Bijl
► Foto Humor van StartupStockPhotos
► Foto Goed contact gemaakt door Heike Frohnhoff
► Foto Uitdaging gemaakt door Christiaan M. Bijl (Schaakpartij Fabiano Caruana - Evgeny Tomashevsky, FIDE Grand Prix, Baku 2014)